Ενοικίαση και μέσω ΕΟΠΥΥ
Γράφει η Εύα Μπουτζέτη – Πανίδου.
Η Τρίτη Ηλικία αποτελεί κρίσιμη περίοδο στη ζωή του ανθρώπου, καθώς συνδυάζει τη συσσωρευμένη εμπειρία με την ανάγκη για υποστήριξη και αναγνώριση. Η σύγχρονη Γεροντολογία και Γηριατρική δεν περιορίζονται στις βιολογικές μεταβολές που συνοδεύουν το γήρας, αλλά εξετάζουν και την ανθρώπινη, κοινωνική και ψυχολογική διάστασή του. Το παρόν κείμενο αποτυπώνει ένα προσωπικό βιωματικό ταξίδι στον χώρο της Τρίτης Ηλικίας και τη σημασία της ενσυναίσθησης στην παροχή φροντίδας.
Βιωματική εμπειρία στον χώρο της φροντίδας ηλικιωμένων
Κατά την ενασχόλησή μου με την Εφαρμοσμένη Γεροντολογία και Γηριατρική, είχα την ευκαιρία να επισκεφθώ δομές όπως τα ΚΑΠΗ και ιδιωτικές δομές της Λάρισας και του Βόλου. Η άμεση επαφή με ηλικιωμένους ανθρώπους, οι συζητήσεις και η ακρόαση των ιστοριών τους ανέδειξαν όχι μόνο τη σοφία που φέρουν, αλλά και την ανάγκη για σεβασμό, αποδοχή και ανθρώπινη παρουσία.
Η συγκίνηση που προκαλεί η ζωντανή επαφή με την Τρίτη Ηλικία διαπερνά το επαγγελματικό και ακαδημαϊκό επίπεδο φτάνοντας στην απόλυτη ανθρώπινη εμπειρία όπου επανασυνδεόμαστε με το παρελθόν όπως και το μέλλον που μας περιμένει. Η αγάπη και ο σεβασμός γεννιούνται αυθόρμητα και δημιουργούν ένα ισχυρό πλαίσιο επικοινωνίας που υπερβαίνει την επιστήμη.
Η κοινωνική θέση των ηλικιωμένων
Παρά τη συμβολή τους στην κοινωνία, οι ηλικιωμένοι συχνά αντιμετωπίζουν φαινόμενα απομόνωσης, περιθωριοποίησης και αδιαφορίας. Θα αναφέρω ενδεικτικά τρία:
Σύμφωνα με μελέτη σε 3.405 άτομα άνω των 65 ετών, το 10,4% ήταν υποσιτισμένοι και το 35,6% κινδύνευαν από υποσιτισμό. Η μοναχική διαβίωση και η χαμηλή φυσική δραστηριότητα σχετίζονται με χειρότερη διατροφική κατάσταση.
Έρευνα του Πανεπιστημίου Πειραιώς δείχνει ότι οι ηλικιωμένοι στην Ελλάδα εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά κατάθλιψης σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με παράγοντες όπως η κακή φυσική υγεία, η μοναξιά και το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο να συμβάλλουν στην επιδείνωση της ψυχικής τους κατάστασης.
Η μείωση της γονιμότητας και η αύξηση του προσδόκιμου ζωής σύμφωνα με ερευνητές του πανεπιστημίου Θεσσαλίας οδηγούν σε αύξηση του αριθμού των ηλικιωμένων που ζουν μόνοι, γεγονός που εντείνει την κοινωνική απομόνωση και την ανάγκη για υποστήριξη.
Τα φαινόμενα αυτά υπογραμμίζουν την ανάγκη για ενεργή κοινωνική πολιτική που να διασφαλίζει:
• αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης,
• πρόσβαση σε ποιοτικές υπηρεσίες υγείας,
• δυνατότητες κοινωνικής συμμετοχής, δημιουργικής απασχόλησης και ψυχικής ευεξίας.
Η ποιότητα ζωής στην Τρίτη Ηλικία εξαρτάται λιγότερο από την ηλικία αυτή καθαυτή και περισσότερο από τον τρόπο με τον οποίο η κοινωνία προσεγγίζει τους ηλικιωμένους.
Ο ρόλος της ενσυναίσθησης στη φροντίδα
Η ενσυναισθητική φροντίδα συνιστά μια μορφή θεραπείας, όχι μόνο για τον φροντιζόμενο αλλά και για τον φροντιστή. Η ανθρώπινη επαφή, μια καλημέρα, ένα άγγιγμα, το μικρό όνομα, μπορούν να λειτουργήσουν ως ουσιαστικές πράξεις ανακούφισης και αναγνώρισης. Οι ηλικιωμένοι δεν πρέπει να θεωρούνται «περιστατικά» ή «ασθενείς», αλλά πρόσωπα με όνομα, ιστορία και δικαιώματα.
Προτάσεις και προοπτικές
Η διαμόρφωση ενός ολιστικού ανθρωποκεντρικού πλαισίου φροντίδας της Τρίτης Ηλικίας απαιτεί:
• Ενίσχυση των υποδομών φροντίδας με προσωπικό εκπαιδευμένο στην ενσυναίσθηση και τη διαπροσωπική επικοινωνία.
• Δημιουργία χώρων κοινωνικής συνεύρεσης, καλλιτεχνικής έκφρασης και ψυχοκοινωνικής στήριξης.
• Εκπαιδευτικά προγράμματα και καμπάνιες ευαισθητοποίησης της κοινωνίας για την Τρίτη Ηλικία.
Η εμπειρία μου στον χώρο της Γηριατρικής δεν περιορίστηκε στη θεωρητική γνώση, αλλά μετέτρεψε την επιστήμη σε βίωμα. Η Τρίτη Ηλικία δεν είναι το τέλος μιας διαδρομής, αλλά η αρχή μιας περιόδου σοφίας και εσωτερικότητας. Οι ηλικιωμένοι διδάσκουν με τη στάση ζωής τους τι σημαίνει να ζει κανείς με πληρότητα, ακόμη και όταν οι σωματικές δυνάμεις φθίνουν.
Είναι δυνατό να συνδυαστεί η ευεξία με την Τρίτη Ηλικία; Απερίφραστα απαντώ ναι.
Ηλικιωμένοι σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες παίζουν στο ύπαιθρο με ασημένιες μπάλες σαν παιδιά. Στην Ισπανία, χάρη στην άνωση και την αίσθηση του νερού, ηλικιωμένοι παίζουν σε θερμαινόμενες πισίνες ένα είδος υδάτινου μπάσκετ.
Σε χώρες του μεσογειακού νότου δίνουν δωρεάν παραστάσεις χορού στα ιστορικά κέντρα των πόλεων. Στο Βέλγιο, στην Ολλανδία, στη Γερμανία, στις Σκανδιναβικές και στην Ισλανδία, απολαμβάνουν την αίσθηση του ζεστού νερού. Σε κεντρικές και βόρειες χώρες οι πιο τολμηροί και τολμηρές απασχολούνται κάποιες ώρες εθελοντικά στα νοσοκομεία οδηγώντας τους ασθενείς στα ραντεβού τους. Τι πιο ανθρώπινο!
Είναι ηθικό μας καθήκον να τους τιμήσουμε, να τους ακούσουμε και να σταθούμε δίπλα τους – όπως στάθηκαν κι εκείνοι για εμάς. Την όποια βελτίωση που θα πετύχουμε ας τη δούμε και ως επένδυση για το μέλλον μας. Εκτός απροόπτου, πολύ γρήγορα θα βρεθούμε στη θέση τους. Παρά την ανάπτυξη της τεχνολογίας, Τέταρτη Ηλικία και ζωή μέχρι τα 130 ίσως να μην τα δούμε ποτέ.
